Grenzeloze Groei

‘De werkelijkheid voltrekt zich zonder reden’

 

Martin Heidegger[1]

Inleiding

Ver van de Residentie leven, op nog geen twintig kilometer van de landsgrenzen met Duitsland en België, 5,8 miljoen Nederlanders met hun ruggen naar Europa toegekeerd. Het gebied bestrijkt 28 procent van de totale oppervlakte van Nederland en telt veel middelgrote steden, die maken dat het grensgebied gemiddeld genomen dichter bevolkt is dan de rest van Nederland. Met elkaar vertegenwoordigen de burgers, instituties en bedrijven in dit gebied, een enorme economische, ecologische, sociale en politieke machtsfactor. Als ze inzien (consciousness) en zich er terdege van bewust zijn (awareness, een combinatie van kennis, intuïtie en ervaring) dat ze die kans béter kunnen benutten, dan ontstaan er tal van nieuwe mogelijkheden om te komen tot een hoger niveau van welvaart, welzijn en geluk aan de grens. Vanaf dat moment kan het grensgebied een voortrekkersrol vervullen en wordt het achterland voorland. Zover is het echter nog lang niet. In plaats van de krachten in zichzelf en Europa te zoeken, zijn de burgers en bedrijven in de grensstreek vooralsnog sterk gericht op de Randstad. Daar komen de regels en de oekazes vandaan, daar zijn de banen. Eeuwen lang namen de zuidelijke en oostelijke provincies en regio’s een ondergeschikte positie in ten opzichte van de grote steden in het westen: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Dit blijkt bijvoorbeeld als we de grensstad Heerlen vergelijken met de metropool Rotterdam. In Heerlen heeft een kwart van de inwoners een uitkering of gesubsidieerd werk. Rekenen we de bijstand niet mee, dan heeft Heerlen tweemaal zoveel inwoners met een (werkloosheid of arbeidsongeschiktheid) uitkering als Rotterdam. Toch is Rotterdam, relatief en absoluut gezien, de stad met de meeste overheidssteun en niet Heerlen. In Rotterdam raak je als werkloze – mede dank zij de rijksoverheid – veel eerder aan de slag. Dat is een reden waarom jonge talentvolle, goed opgeleide, ondernemende types massaal naar de Randstad trekken en een gebied achter zich laten waar weinig valt te beleven. Een vicieuze cirkel. De vele kansen en mogelijkheden in de eigen omgeving – met name over de grens – worden genegeerd of niet gezien. Allerlei barrières spelen hierbij een rol: verschillen in gewoonten, gebruiken, taal en godsdienst, om enkele ‘grensweerstanden’ te benoemen. Ze weerhouden ondernemende individuen ervan om hun vleugels uit te slaan aan de overzijde en jagen grote bedrijven weg uit de periferie. Wat verandert er en welke mogelijkheden ontstaan er als het achterland plotsklaps voorland wordt, bewoners aan weerszijden van de grens naar elkaar toe buigen in plaats van elkaar te negeren en ondernemende individuen niet massaal weg trekken, maar ter plekke zorgen voor dynamiek en groei? Dat is de kernvraag van deze verkenning.[2]

Klik hier voor de volledige tekst

Ecolutie, september 2013

In opdracht van Innovatie Netwerk

Afbeelding: Joost Sicking, collage met potlood op papier


[1] De constructies die wij als mens –  ieder voor zich – van de werkelijkheid  maken, beletten ons volgens de Duitse filosoof Heidegger (1889-1976) om de  werkelijkheid te zien zoals hij is: iets dat zich voltrekt ‘ohne Warum’, in een gebeuren dat de mens kent noch beheerst.

[2] Inspiratiebronnen: Human Geography, Places & Regions in Global Context, 6th edition, Paul L. Knox, Sallie A. Marston; A Place in Space, Gary Snyder; On Diversity in the Periphery, een paper van adviseurs ruimtelijke ontwikkeling Maarten Bosman, Bernadette Jansen en Mark Verhijde (2011); Grensland, geschiedenis en toekomst van het grenslandschap, Mark Eker & Henk van Houtum (2013) en The Middle Ages in the Internet-era: What is happening around us?, Frans van der Reep (2011).

Dit vind je misschien ook leuk...