- Ecolutie - https://www.ecolutie.nl -

Drab

‘Het zou goed zijn voor Nederland om de Haagse macht te beperken en de provincies bestuurlijk te versterken; alleen dan kunnen betekenisvolle samenwerkingsverbanden, allianties en partnerships aangegaan worden, die de kwaliteit van de regionale samenleving, politiek en economie ten goede komen.’

Nol Reverda[1] [1]

Frank van Empel voor Ecolutie

Naarmate steeds meer en steeds belangrijkere politieke en economische beslissingen op Europees en wereldniveau worden genomen, komt de regio[2] [2] meer centraal te staan op het maatschappelijk-culturele vlak, de belevingswereld van de individuele burger, consument en producent. De Europese Unie van 27 landen, de OESO, de Wereldbank, het IMF en andere instituties op wereldniveau bevinden zich gevoelsmatig ver van de individuele producent, consument en burger. Die heeft er niets mee. Deze organisaties dragen dan ook weinig of niets bij aan de loyaliteit en solidariteit tussen individuele burgers met verschillende achtergronden. Die binding moet dus op een lager niveau van politieke en economische besluitvorming gestalte krijgen. Een herkenbare regio vormt hier een goed alternatief, maar die regio zal dan wel uit zijn schulp moeten komen en de kwaliteit van de dienstverlening verhogen. In de beleving van bestuurders zijn de beste ambtenaren nog altijd te vinden in het centrum van de macht, bij het rijk. De grote gemeenten weten ook tamelijk hoogwaardige arbeidskrachten aan zich te binden. De provincie daarentegen dient genoegen te nemen met wat er overblijft, het residu, het drab.

Individuele burgers hebben er geen notie van, wat ambtenaren van de provincie doen. Die laten dan ook zelden van zich horen. De 1.300 ambtenaren van de provincie Noord-Brabant werken vooral intern, met en tegen elkaar, aan projecten en programma’s met veelbelovende namen, die steevast als een nachtkaars uitgaan zodra het geld op is. High potentials houden niet van gedoofde kaarsen. Die willen branden en het is de vraag of ze die kans bij de provincie krijgen. Al tientallen jaren worden de provincies bestempeld als overbodige tussenlaag. Er wordt beknibbeld op het budget en als het rijk al taken afstoot, dan is dat vooral naar Europa en de gemeenten. Het imago van ‘tweede of derde rang’ doet de provincie geen goed en is ook niet terecht. Volgens Nol Reverda is de regio momenteel juist the place to be. Een herkenbare regio is beter in staat de harten van burgers te veroveren dan een abstracte natie. ‘Een Europa van de regio’s is te verkiezen boven een Europa van lidstaten,’ schrijft hij. De toon is gezet, maar blijft in het instrument steken. Dat moet maar eens flink worden doorgeblazen. De werkelijkheid is veranderd, maar niemand heeft het in de gaten. ‘Het Nederlandse overheidsbeleid,’ stelt Reverda, ‘is door zijn fixatie op de Randstad in feite al geregionaliseerd; terecht hebben de overige Nederlandse gebiedsdelen hier kritiek op.’ Tijd voor een ommekeer van waarden dus, eerst binnen de provincie en vervolgens daar buiten, in het niemandsland tussen regio en staat. Het is niet zo dat de regio de natiestaat volledig kan vervangen. Met name op het juridische vlak zal de natiestaat een belangrijke rol blijven spelen. De Poolse emeritus-hoogleraar Zygmunt Bauman geeft daar goede argumenten voor: ‘Een van de meest sinistere gevolgen van de mondialisering is de ontregeling van oorlogen. De meeste hedendaagse op oorlog lijkende krijgshandelingen, en de wreedste en bloedigste daaronder, worden verricht door groeperingen die geen staten zijn en zich niet houden aan de wetten of de regels van staten en internationale conventies. Ze zijn tezelfdertijd het resultaat en de bijkomende maar krachtige oorzaken van de voortschrijdende erosie van de soevereiniteit van staten, en van de duurzame “wild-west-toestanden” in de tot “superstaat” geworden mondiale ruimte.’[3] [3]

In de “nieuwe staten” komen stammentegenstellingen op, omdat de staatsmacht zwak is en nooit de tijd heeft gehad (of gekregen) om sterker te worden. Als ze eenmaal zijn losgebarsten maken de vijandelijkheden de prille dan wel gevestigde staatswetten onafdwingbaar en daardoor in de praktijk van nul en generlei waarde. Bauman: ‘De bevolking als geheel komt dan in een rechteloze ruimte terecht.’ De  wetten en regels van de staat, bieden zekerheid in onzekere tijden. Die moeten we dus niet zomaar opgeven. Het alternatief is namelijk niet te controleren chaos, het recht van de sterkste en angst bij de zwakken van geest, lijf en leden. Het perspectief dat Bauman schetst voor de toekomst is weinig aanlokkelijk. Hij heeft het over ‘groeiende massa’s van overtolligen’. Hiertoe rekent hij de vluchtelingen in de kampen bij menig slagveld, de vluchtelingen die per boot, of achter in een vrachtauto, de ellende proberen te ontvluchten, alsook de langdurig werklozen in de rijke landen, waaronder veel jongeren.

Als incapabele managers, werknemers en ambtenaren blijven zitten waar ze al twintig of meer jaren zitten, zonder zichzelf te verbeteren, dan houden ze niet alleen jeugdwerklozen af van de kans op werkervaring, maar berokkenen economie en samenleving ook onherstelbare schade. Waarom houden we leergierige en werkwillige vluchtelingen tegen en beschermen we ambtenaren die als voornaamste kwaliteit hebben dat ze de klok goed kunnen lezen? Voelen werknemers, met name in het midden en kleinbedrijf, de tucht van de markt, de ambtenaren bij de provincie zijn daarvan volledig afgeschermd en genieten in feite van werk- en inkomensgaranties die veel weg hebben van het oude Sovjetmodel. Als de provincie meer kwaliteit wil bieden aan de samenleving, dan valt hier veel te winnen. Slecht functionerende ambtenaren zullen plaats moeten maken voor goed opgeleide, gretige schoolverlaters en immigranten. De productiviteit van ambtenaren, die gewoontegetrouw op nul gesteld wordt, omdat hun producten en diensten niet reëel geprijsd zijn, zal met tientallen procenten per jaar toenemen. En wat zeker zo belangrijk is: de provincie zal, beter dan nu, in staat zijn om zelf producerende individuen te faciliteren.

Ecolutie, 5 juni 2014

afbeelding: foto genomen tijdens de Dutch Design Week 2013, Eindhoven.

Meer over de Self-Producing Individual (SPIN) in Dossier: SPIN & Ruimte. Zie onderstaande links

The rise of a new kind of entrepreneur [4] / Introductie van de SPIN, korte film [5] / Grensloze Groei [6] / Het jaar van de SPIN [7] / Open ruimte voor de SPIN [8] / De Vloeibare Organisatie [9]


[1] [10] Nol Reverda, Regionalisering en mondialisering, Stelling twee, Eburon, 2004.

[2] [10] Regio’s zijn gebieden als de Randstad of Noord-Brabant, die een eigen, authentieke identiteit bezitten. Gedacht kan worden aan een gemeenschappelijke taal, een gedeelde geschiedenis en tradities, aan religie, aan een collectief beleefd normen- en waardenstelsel als referentiekader voor het dagelijks handelen.

[3] [10] Zygmunt Bauman, Vloeibare tijden, Leven in een eeuw van onzekerheid, Klement/Pelckmans, 2e druk, 2012.