The World We Want
Frank van Empel voor Ecolutie
Als kapitaal en goederen vrij zijn om de meest interessante plaats op de wereld te zoeken, waarom kunnen of mogen mensen dat dan niet?
Vind je dat ook, dan ben je principieel voor open grenzen. Economisch hoeft dit geen problemen op te leveren, als beleidsmakers maar goed luisteren naar Michał Kalecki, die met J.M. Keynes behoorde tot de top-economen van de 20ste eeuw. ‘In de periode 1931-2, schrijft hij in één van zijn essays, ‘leidde een golf loonsverlagingen tot een rappe verlaging van prijzen in plaats van een beoogde toename in de productie.’
Het tegenovergestelde zou volgens Kalecki beleidsmatig te verkiezen zijn geweest boven de politiek onpopulaire loonsverlaging: een toename in de investeringen per se zonder begeleiding van een loonsverlaging. Die zou namelijk een stijging in output hebben opgeleverd en een hoop onvrede bij de massa hebben weggenomen.’ De doctrine van loonsverlaging als uitweg uit de depressie nekte dus volledig onnodig de Amerikaanse, de Britse- en de continentale Europese economieën. ‘Een reductie van lonen is geen uitweg uit de depressie,’ wrijft de Poolse hoogleraar (onder meer aan Oxford University) nog wat zout in de wonde. Maar de politici wilden niet luisteren en hebben daardoor niet alleen een hoop economische, sociale en monetaire ellende, maar ook nog de Tweede Wereld Oorlog op de hals gehaald.’
Bij mij viel het kwartje tijdens de eerste twee colleges van de legendarische Tilburgse hoogleraar D.B.J. Schouten. Tijdens het eerste college in september 1973 bewees DéBéJé, zoals hij door ons werd genoemd, onomstotelijk dat de lonen omlaag moesten om de toenmalige oliecrisis te kunnen bezweren. De geijkte neo-klassieke oplossing om uit de crisis te geraken. Dat deed hij door een gesloten economie te veronderstellen en gebruik te maken van een simpel model met tien vergelijkingen en één onbekende.
Precies een week later bewees hij aan de hand van hetzelfde model dat de lonen omhoog moesten. Dat zou immers tot een hogere bezettingsgraad van het productie apparaat leiden en daarmee de werkgelegenheid stimuleren. De route die Keynes en Kalecki zouden hebben genomen. De conclusie van Schouten: in de economie kun je alles bewijzen.
De toestroom van migranten naar Europa, kan worden beschouwd als een loonpush en/of een investeringspull, waarbij de extra consumptieve bestedingen van/door migranten gecompenseerd moeten/kunnen worden door meer te investeren in windparken, kunstmatige intelligentie, onderwijs, onderzoek, gemeenschapsprojecten met Afrikaanse- en Zuid-Amerikaanse bedrijven, de bouw van digitwins zoals de gemeente Zwolle die voor ogen heeft en BMW die reeds heeft gerealiseerd, et cetera.
Een reset van het politieke systeem na Rutte IV biedt nieuwe kansen voor de plaats van het individu in dat nieuwe systeem en de vormgeving van systemen, structuren en culturen. Die kans om de ontstane ruimte voor meer investeringen te koppelen aan het omvormen van de wereld die wij kennen in een wereld die wij willen, die kans mogen wij niet laten glippen. Dit vraagt om een ontwikkeling van onderen af. Een ontwikkeling die kan leiden tot een decentrale overheid die niet uitgaat van politieke autoriteit, zoals de achtereenvolgende kabinetten na dat van Joop den Uyl, maar van VRIJHEID.
Ecolutie, 22 juli 2023
