Unconventional wisdom 7: Leen je rijk

Een bank waar je geld kunt lenen zonder rente te betalen? Jawel! In Denemarken en Zweden hebben ze coöperaties waar de leden een interestvrij systeem voor sparen en lenen hebben opgezet. JAK Medlemsbank (Members Bank) in Zweden is zo’n bank. De letters JAK staan in het Zweeds voor land, arbeid en kapitaal. JAK bindt 33.000 mensen die geld op een rechtvaardige en duurzame wijze willen aanwenden. De Denen hebben daar in 1931 een concept voor bedacht dat in 1965 door de Zweden werd overgenomen. Verder komt het nergens voor. De 33.000 leden lenen geld van de bank zonder daarvoor rente te betalen. De leningen worden gefinancierd uit het spaargeld dat alle leden samen hebben ingelegd. De kosten worden zo laag mogelijk gehouden. Er wordt hoofdzakelijk gecorrespondeerd per e-mail, post of telefoon.

JAK’s belangrijkste oogmerk is het verstrekken van leningen zonder interest aan leden. Om die te kunnen geven moet JAK spaargeld aantrekken waarover geen interest wordt betaald. Leningen en besparingen worden met elkaar in balans gebracht door middel van een ‘spaarpunten’ systeem. Elk lid dat een lening wil afsluiten, moet eerst sparen. Over de hele tijdspanne bij JAK gemeten, nemen leden net zoveel leningen op als ze spaargeld inleggen. Je kunt JAK daarom ook beschouwen als een organisatie die haar leden toestaat om vrij van interest geld te lenen van hun ‘toekomstige zelf’.

Voor een nieuw JAK-lid bestaat de eerste stap op weg naar een rentevrije lening uit sparen. Er wordt weliswaar geen rente in rekening gebracht over geleend geld, maar leden moeten 6% van de waarde van de lening op deposito zetten voor de looptijd van de lening. Daar bovenop betaalt iedereen een fee om de administratiekosten te dekken. Leden zijn voorts 200 SEK – zo’n 22 euro – entreegeld verschuldigd als ze lid worden, plus 200 SEK contributie per jaar. JAK is een virtuele bank. Het heeft geen kantorennetwerk en mensen kunnen dus ook niet face to face zaken doen. Zo’n 85% van de JAK-leningen wordt opgenomen door huishoudens. De rest gaat naar  kleine bedrijven in de non-profit sfeer. Voordat iemand een lening krijgt, wordt eerst nagegaan of hij/zij kan voldoen aan z’n verplichtingen. Bovendien vraagt de bank in voorkomende gevallen zekerheden, bijvoorbeeld in de vorm van een onderpand. Wat dat betreft is het een gewone bank. JAK moet, net als alle andere banken, garanderen dat spaarders het door hen ingelegde geld te zijner tijd ook weer terugkrijgen.

Per week zijn er 20 tot 25 aanvragen voor leningen, waarvan 95% wordt goedgekeurd. Tegenover de meeste leningen staan zekerheden, ofwel in de vorm van onroerend goed (huizen, gebouwen) ofwel in de vorm van persoonlijke garantstelling. Voor leningen tot een bedrag van 37.000 SEK (zo’n €4.000) met een looptijd van 2-5 jaar zijn geen zekerheden nodig, maar die zijn beperkt tot 5% van JAK’s jaaromzet. Wat daar bovenuit gaat, moet wachten tot er voldoende fondsen beschikbaar zijn. De meest gebruikelijke reden om geld te lenen is de herfinanciering van een conventionele banklening, die gebruikt is om een huis te kopen, gevolgd door leningen om een auto te kopen en verbeteringen aan te brengen aan een huis. Mensen die erin slagen om regelmatig te sparen, zijn ook in staat zijn om leningen terug te betalen, zo blijkt steeds weer.

Een rekensom ter verduidelijking. Als een lid 100.000 euro leent voor 10 jaar, dan bedraagt de aflossing 833 euro, evenveel als het spaarbedrag. De  ‘loan fee’ is in dit geval 109 euro (2,5%).  Elke maand maakt het betreffende lid in totaal dus 1.775 euro over naar de bank. Na tien jaar is de lening terugbetaald en heeft het lid 100.000 euro aan vrij besteedbaar spaargeld op de bank staan. Als het JAK-lid het geld had geleend van een commerciële bank, dan zou er per week ongeveer evenveel geld betaald moeten worden aan interest, maar dan zou de geldlener aan het eind van het jaar geen spaargeld hebben gehad. Vanuit het oogpunt van de geldlener is het JAK-arrangement dus veel voordeliger. Hij spaart het geld dat hij anders aan interest kwijt zou zijn.

Al die Nederlanders die alleen maar rente betalen over de door hen afgesloten hypothecaire leningen, omdat het fiscaal voordelig is, die zijn een stuk slechter af dan hun Zweedse lotgenoten. De Nederlanders betalen jaren, zoniet tientallen jaren, flink wat rente en moeten te zijner tijd ook de lening zelf nog aflossen. Bij JAK aangesloten Zweden betalen jaren, zo niet tientallen jaren, helemaal geen rente. Aan het einde van de looptijd van de lening hoeven ze niks meer af te lossen. En als klap op de vuurpijl houden ze ook nog eens een flinke som spaargeld over, die ze vrij kunnen besteden.

Dit vind je misschien ook leuk...